Ахова працы

ІНФАРМАЦЫЙНЫ ЛІСТ аб магчымых наступствах парушэння патрабаванняў аховы працы, працоўнай і вытворчай дысцыпліны для працаўніка

З мэтай узмацнення сацыяльнай абароны грамадзян, пацярпелых у выніку няшчасных выпадкаў на вытворчасці і прафесійных захворванняў, пакрыцця прычыненага іх жыццю ці здароўю шкоды, з 1 студзеня 2004 г. у Рэспубліцы Беларусь уведзена абавязковае страхаванне ад няшчасных выпадкаў на вытворчасці і прафесійных захворванняў (далей – страхаванне), ажыццяўленне якога ўскладзена на БРУСП «Белдзяржстрах».

Адным з прынцыпаў ажыццяўлення страхавання з'яўляецца гарантаванасць застрахаваным права на страхавое забеспячэнне, г. зн. дзяржава гарантуе чалавеку, што ў выпадку атрымання ім пашкоджання здароўя ў выніку няшчаснага выпадку на вытворчасці ці прафесійных захворванняў, БРУСП «Белдзяржстрах» у абавязковым парадку будуць зроблены яму ўсталяваныя страхавыя выплаты.

Паводле пункта 292 Палажэння пра страхавую дзейнасць у Рэспубліцы Беларусь, зацверджанага Ўказам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 25 жніўня 2006 г. № 530 (далей – Палажэнне пра страхавую дзейнасць) гэтыя страхавыя выплаты складаюцца з: пакрыцця Фонду сацыяльнай абароны насельніцтва вырабленых выдаткаў на выплату пенсій па інваліднасці і па выпадку страты карміцеля ў сувязі з няшчаснымі выпадкамі на вытворчасці і прафесійнымі захворваннямі (калі выпадкі пакрыцця шкоды дазволены пачынаючы з 1 ліпеня 1999 г.);

дапамогі па часовай непрацаздольнасці, прызначанай у сувязі са страхавым выпадкам (няшчасны выпадак на вытворчасці ці прафесійнае захворванне);

даплат да сярэднямесячнага заробку застрахаванага, часова пераведзенага ў сувязі з пашкоджаннем здароўя на лягчэйшую ніжэйаплатную працу да аднаўлення працаздольнасці ці ўсталявання яе ўстойлівай страты;

адначаснай страхавой выплаты застрахаванаму або асобам, што маюць права на яе атрыманне ў выпадку смерці застрахаванага;
штомесячнай страхавой выплаты застрахаванаму або асобам, што маюць права на атрыманне такой выплаты ў выпадку смерці застрахаванага;

аплаты дадатковых выдаткаў, звязаных з пашкоджаннем здароўя застрахаванага;

выдаткаў на пахаванне памерлага застрахаванага, смерць якога наступіла ў выніку страхавога выпадку.

Варта адзначыць, што калі паводле Палажэння пра парадак забеспячэння дапамогамі па часовай непрацаздольнасці і па цяжарнасці і родам, зацверджанаму пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 28 чэрвеня 2013 г. № 569, дапамога па часовай непрацаздольнасці ў сувязі з захворваннем ці траўмай у быце прызначаецца ў памеры 80 працэнтаў сярэднядзённага заробку за першыя 12 каляндарных дзён непрацаздольнасці і ў памеры 100 працэнтаў сярэднядзённага заробку за наступныя каляндарныя дні бесперапыннай часовай непрацаздольнасці, то, згодна Палажэнню пра парадак забеспячэння дапамогай па часовай непрацаздольнасці ў сувязі з няшчаснымі выпадкамі на вытворчасці і прафесійнымі захворваннямі, зацверджанаму пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 25 красавіка 2014 г. № 393 (далей – Палажэнне № 393), такая дапамога прызначаецца ў памеры 100 працэнтаў сярэднядзённага (сярэднегадзіннага) заробку з першага дня страты працаздольнасці.

Аднак неабходна ўлічваць, што не ўсе выпадкі траўмавання працаўнікоў, што адбыліся на рабоце ці ў працоўны час, з'яўляюцца няшчаснымі выпадкамі на вытворчасці і цягнуць за сабой абавязак БРУСП «Белдзяржстрах» рабіць страхавыя выплаты. Найбольш поўна такія акалічнасці выкладзены ў пункце 24 Правіл расследавання і ўліку няшчасных выпадкаў на вытворчасці і прафесійных захворванняў, зацверджаных пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 15 студзеня 2004 г. № 30 (далей – Правілы расследавання).

Паводле пункта 24 Правілаў расследавання, няшчасны выпадак, аформлены актам аб невытворчым няшчасным выпадку формы НП, не цягне за сабой абавязак БРУСП «Белдзяржстрах» рабіць страхавыя выплаты, калі пашкоджанне здароўя, смерць пацярпелага:

адбыліся з прычыны ўсталяванага судом або пацверджанага органамі пракуратуры, Следчага камітэта ці іншым упаўнаважаным дзяржаўным органам намеру пацярпелага (здзяйсненне пацярпелым супрацьпраўных дзеяў, у тым ліку крадзеж і выкраданне транспартных сродкаў) ці наўмыснага прычынення шкоды свайму здароўю (спроба самагубства, самагубства, целашкодніцтва і таму падобныя ўчынкі);

адбыліся пры абставінах, калі адзінай прычынай пашкоджання здароўя, смерці пацярпелага з'явілася яго знаходжанне ў стане алкагольнага ап'янення або ў стане, выкліканым спажываннем наркатычных сродкаў, псіхатропных рэчываў, іх аналагаў, таксічных ці іншых адурманьваючых рэчываў, пацверджаным дакументам, выдадзеным ва ўсталяваным парадку арганізацыяй аховы здароўя;

абумоўлены выключна захворваннем пацярпелага, наяўным у яго да пашкоджання здароўя, смерці, пацверджаным дакументам, выдадзеным арганізацыяй аховы здароўя;

адбыліся пры выкананні работы, не даручанай упаўнаважанай службовай асобай арганізацыі, страхавальніка, у выпадках вырабу пацярпелым у асабістых мэтах якіх-небудзь прадметаў ці пры самавольным выкарыстанне ў асабістых мэтах транспартных сродкаў, механізмаў, абсталявання, прылад, прыстасаванняў арганізацыі, страхавальніка, выкананні дзяржаўных ці грамадскіх абавязкаў, не пры следаванні па тэрыторый арганізацыі, страхавальніка да працоўнага месца і назад, не пры прывядзенні ў парадак абсталявання, прылад, прыстасаванняў і сродкаў індывідуальнай абароны, не пры выкананні прадугледжаных правіламі ўнутранага працоўнага распарадку дзеянняў, а таксама ў іншых выпадках - не пры выкананні пацярпелым працоўных абавязкаў, не пры выкананні работы па заданню арганізацыі, страхавальніка.

Аднак і ў выпадку прызнання факта траўмавання працаўніка няшчасным выпадкам на вытворчасці (афармляецца актам аб няшчасным выпадку на вытворчасці формы Н-1) ці захворвання – прафесійным захворваннем (афармляецца актам аб прафесійным захворванні формы ПЗ-1) памер шэрагу страхавых выплат, якія БРУСП «Белдзяржстрах» абавязана зрабіць працаўніку, можа быць зменшаны.

Часта адной з прычын няшчаснага выпадку на вытворчасці ці прафесійнага захворвання з'яўляецца парушэнне самім пацярпелым вядомых яму патрабаванняў аховы працы, працоўнай і вытворчай дысцыпліны. Так, у 2015 годзе гэтыя парушэнні былі ўстаноўленыя ў 56,6 працэнта няшчасных выпадкаў на вытворчасці са смяротным вынікам, якія адбыліся ў рэспубліцы. Калі ў дзеяннях пацярпелага падчас правядзення расследавання няшчаснага выпадку на вытворчасці ці прафесійнага захворвання будзе ўсталявана грубая неасцярожнасць, то, як адзначалася вышэй, памер шэрагу страхавых выплат будзе зменшаны.

Згодна з пунктам 36 Інструкцыі аб парадку запаўнення, вядзення і захоўвання дакументаў, патрэбных для расследавання няшчасных выпадкаў на вытворчасці і прафесійных захворванняў, зацверджанай пастановай Міністэрства працы і сацыяльнай абароны Рэспублікі Беларусь і Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь ад 14 жніўня 2015 г. № 51/94, грубай неасцярожнасцю можа прызнавацца невыкананне пацярпелым элементарных патрабаванняў абачлівасці, зразумелых кожнаму, а роўна і тых патрабаванняў па ахове працы, якім ён навучаны ў сувязі з выкананнем сваіх працоўных абавязкаў, калі з улікам пэўнага становішча працоўны прадбачыў магчымасць наступлення шкодных для сябе наступстваў, але легкадумна спадзяваўся, што яны не наступяць. У прыватнасці, грубай неасцярожнасцю можа быць прызнана знаходжанне пацярпелага ў стане алкагольнага ап'янення або ў стане, выкліканым спажываннем наркатычных сродкаў, псіхатропных рэчываў, іх аналагаў, таксічных ці іншых адурманьваючых рэчываў, якое спрыяла ўзнікненню ці павелічэнню шкоды.

Пунктам 14 Правілаў расследавання, усталявана, што калі грубая неасцярожнасць пацярпелага спрыяла ўзнікненню ці павелічэнню шкоды, прычыненай яго здароўю, то ступень віны пацярпелага ў працэнтах вызначаецца і паказваецца ў акце аб няшчасным выпадку на вытворчасці формы Н-1 ці ў акце аб прафесійным захворванні формы ПЗ-1 на падставе пратакола пра вызначэння ступені віны пацярпелага ад няшчаснага выпадку на вытворчасці, прафесійнага захворвання.

Усталяваная ступень віны пацярпелага, якраз і ўплывае на памер страхавых выплат, бо паводле пункта 311 Палажэння аб страхавой дзейнасці ўсталявана, што ў такіх выпадках памер аднаразовай і штомесячных страхавых выплат змяншаецца БРУСП «Белдзяржстрах» прапарцыйна ступені віны пацярпелага, але не больш чым на 50 працэнтаў.

Апроч таго, пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 27 студзеня 2016 г. № 66 у Палажэнне № 393 унесены змены, што ўступілі ў сілу з 1 сакавіка 2016 г., якімі ўсталявана, што дапамога па часовай непрацаздольнасці, прызначаная ў сувязі са страхавым выпадкам прызначаецца ў памеры 50 працэнтаў, г. зн. змяншаецца ўдвая, у выпадку ўсталявання ў пацярпелага пры першасным звароце за медыцынскай дапамогай з нагоды пашкоджання факта алкагольнага ап'янення, стану, выкліканага спажываннем наркатычных сродкаў, псіхатропных рэчываў, іх аналагаў, таксічных ці іншых адурманьваючых рэчываў.

На падставе выкладзенага і з мэтай фармавання самазахаваўчых паводзін працаўнікоў лічу мэтазгодным давесці сапраўдную інфармацыю да арганізацый.